Во светот вообичаена практика е повеќето работи да се вршат во работно време од 9 до 17 часот, пет дена во неделата.
И ние секоја година го славиме Први мај поради работниците од Чикаго кои се бореа за „трите осмици“ - 8 часа работа, 8 часа одмор и 8 часа културно образование.
Сепак, повеќе од 120 години подоцна, условите за работа се многу различни, особено поради развојот на технологијата, па се поставува прашањето дали тие осум часа дневно треба да ги работиме или пет дена во неделата.
Затоа многу компании решија да пробаат нов начин на работа - четиридневна работна недела. Работата би се работела еден ден помалку, но за истите пари.
Идејата е да се намали бројот на состаноци, а вработените да бидат повеќе фокусирани на индивидуалната работа.
Поддржувачите на овој режим веруваат дека тоа е иднината на продуктивноста на работниците и балансот помеѓу приватниот и работниот живот. Тие се убедени дека тоа би донело поголемо задоволство кај вработените, што дополнително ја зголемува продуктивноста.
Синдикатите ширум Европа ги повикуваат локалните власти да воведат четиридневна работна недела, но само неколку земји сериозно ја разгледале оваа идеја.
Белгија - пионер на скратена работна недела
Белгија беше првата во Европа што воведе четиридневна работна недела во својот закон. Во февруари 2022 година, белгиските работници побараа право на четиридневна работна недела, без одбивања од платите.
Новиот закон стапи на сила во ноември 2023 година, дозволувајќи им на вработените да одлучат дали ќе работат четири или пет дена.
Но, тоа не значи дека ќе работат помалку, туку едноставно дека треба да ја „кондензираат“ целата работа во четири дена во неделата.
Желбата беше да им се овозможи на граѓаните полесно да ги спојат работата и времето поминато со семејството.
Од друга страна, не сите ја прифатија оваа идеја со цело срце. Така, некои работници би морале да работат подолго за да ги завршат сите обврски, а оние што работат во смени немаат можност да работат ниту еден ден помалку.
Германскиот експеримент
Германија веќе го држи рекордот во Европа за најкратка просечна работна недела од 34,2 часа.
Сепак, синдикатите бараат дополнително намалување на работното време и се чини дека тоа би можеле да го постигнат, иако тоа е поврзано со недостигот на квалификувана работна сила во таа земја.
Во февруари 45 германски компании почнаа да ја тестираат четиридневната работна недела во експеримент кој ќе трае шест месеци.
Иницијативата вклучува само компании кои можат да се прилагодат на пократка работна недела.
Според истражувањето на Форса, 71 отсто од Германците би сакале да работат еден ден помалку. Седумдесет и пет проценти од луѓето мислат дека тоа би било пожелно, а 59 проценти веруваат дека потфатот е остварлив.
Откако ќе заврши судењето, ќе се одлучи дали мерката ќе се воведе на национално ниво.
Португалска проба
По примерот на другите земји, и Португалија реши да го испроба овој концепт.
Минатиот јуни 39 приватни компании се обединија со непрофитната групација „4 Day Week Global“, а планот е да го следат моделот 100:80:100 - 100 отсто од платата, 80 отсто од времето и да ја задржат 100 отсто продуктивноста. .
Бидејќи 72 отсто од луѓето во таа земја работат 40 часа неделно, Португалија е трета најдолга работна недела во Европа, покажуваат податоците на ОЕЦД (Организација за економска соработка и развој).
Британците беа „исклучително успешни“
Британските компании имаа шестмесечен пробен период на четиридневната работна недела, а сега се планира тоа да биде трајно решение. Експериментот беше опишан како „исклучително успешен“.
Повеќе од 60 компании и повеќе од 3.300 вработени учествуваа во програмата предводена од истражувачи од универзитетите во Кембриџ и Оксфорд, како и од Бостонскиот колеџ. Околу 92 отсто од компаниите решиле да ја задржат четиридневната работна недела. Како и во Португалија, ќе се следи моделот 100:80:100.
Слични програми треба да започнат во САД и Ирска.
Шпанија тестира пократок работен ден
Левичарите ја иницираа оваа идеја, а првиот чекор беше барем да се скрати работниот ден, без да се намалат платите.
Целта беше да се утврди дали продуктивноста може да се подобри. Фирмите аплицирале да добијат помош од државниот фонд од 10 милиони евра, но мора да смислат начини како да ги зголемат ефектите од нивната работа.
Мерките треба да се спроведат во рок од една година, додека компаниите мора да учествуваат во програмата најмалку две години.
Во текот на првата година државата делумно треба да ги плати трошоците за плата.
Во судењето можат да учествуваат само вработени со полно работно време.
Исланд - еден од лидерите
Од 2015 до 2019 година, Исланд го спроведе најголемиот пробен период од 35 или 36-часовна работна недела, во кој беа вклучени околу 2.500 луѓе.
Експериментот беше успешен и доведе до голема промена во таа земја - речиси 90 отсто од работоспособното население го намали работното време или доби некои други бенефиции.
Утврдено е дека го намалува стресот и исцрпеноста на работа и го подобрува балансот помеѓу работата и животот.
Мислењата се поделени во Шведска
Не беа сите оптимисти како во Исланд.
Сличен експеримент, одржан во 2015 година, наиде на различни реакции во Шведска.
Предлогот беше да се работи шест часа на ден со целосна плата, но не на сите им се допадна тоа што губат пари за време на пробниот период.
Дури и некои левичарски партии сметаа дека воведувањето на таков концепт е прескапо.
Од друга страна, позитивни резултати се забележани на ортопедското одделение во Универзитетската болница, бидејќи околу 80 лекари и медицински сестри преминале на работното време од 6 часа дневно, а биле ангажирани нови кадри за да се надополни изгубеното време.
Медицинскиот персонал реагираше позитивно, но експериментот наиде на големи критики, поради што не беше обновен.
Сепак, некои компании, како „Тојота“, одлучија да го задржат намаленото работно време за своите вработени. Во таа фирма пред 10 години го намалија бројот на работни часови на механичарите.
