Некако тивко, без многу галама, ова се претвори во тренд што почна да го менува и пазарот и перцепцијата за тоа каде човек може да си го замисли животот.
А причините, велат познавачите, не се ни толку мистериозни – луѓето едноставно бараат повеќе мир, помал трошок и чувство дека просторот не им бега под нозе. Но, зад тие едноставни реченици се крие многу посложена приказна.
„Луѓето сфатија дека не мора да живеат во голем град за да имаат нормален живот“, објаснува еден експерт, додавајќи дека во последниве две години побарувачката пораснала до точка кога станбениот квадрат во некои помали градови веќе не е драстично поевтин од скопскиот.
И тоа… некого би го изненадило, но на терен се гледа дека навиките се менуваат. Особено кај младите семејства, кои во градовите како Велес, Кавадарци, Свети Николе или Кочани гледаат можност за поизбалансирано секојдневие – работа, дом, паркинг без нервози, малку повеќе воздух.
Она што порано звучеше како „преместување далеку од центарот на работите“, денес за многумина е логичен избор.
И кога ќе поразговараш со луѓе што веќе купиле стан, се слушаат слични мотиви: пониски режиски трошоци, помирна средина, подобра шанса за квалитетен имот за истите пари, а често и работна тенденција, бидејќи многу компании преминаа на хибриден модел, географијата веќе не е железна рамка. Одеднаш станува можно да живееш во Охрид, а да работиш за фирма од Скопје или дури од странство… па човек си вели: „зошто да не“.
Познавачите велат дека во повеќето помали општини се забележува нешто што одамна го немало – зголемен интерес за новоградби.
Инвеститорите реагираат бавно, како да не им веруваат на промените, но факт е дека во некои места побарувачката почнува да ја надминува понудата.
„Ако трендот продолжи, ќе имаме сосема ново урбанистичко раздвижување“, предупредуваат аналитичарите, укажувајќи дека локалните самоуправи мора да размислуваат за инфраструктура, паркови, обезбедување на јавни услуги… инаку растот ќе биде неконтролиран и ќе се загуби токму она што ги привлекува луѓето таму.
Во разговор со агенти за недвижности што работат и во Скопје и во помалите општини, се слуша истата реченица во различни нијанси:
„Големиот град станува премногу скап за просечниот човек“.
И тука не се мисли само на цените на становите, туку на целокупната слика: прескапи паркинзи, долги патувања, метеж, високи трошоци за живот. Ако некој може да добие 60 до 70 квадрати во помал град за цена за која во Скопје едвај добива гарсоњера, логиката сама кажува во која насока ќе се движи пазарот.
Таа пресметка одамна ја направиле и младите брачни парови и повратниците од странство што сакаат да вложат во нешто свое, но да не се „закопаат“ под кредити кои се влечат цел живот.
Сепак, има и скепса. Некои експерти предупредуваат дека овој тренд може да создаде вештачки пораст на цените во помалите градови, па локалното население да стане „исфрлено“ од сопствениот пазар.
„Веќе имаме случаи каде што младите од тие места не можат да си дозволат стан во својата родна општина“, коментира еден од нив, со забелешка дека државата мора да следи што се случува, затоа што промените се брзи, а политиките – неподготвени.
И додека ова прашање виси во воздух, граѓаните од двете „страни“ се движат со својата секојдневна логика. Едни бегаат од метежот, други бараат мир, трети купуваат стан за да изнајмуваат на дигитални номади… четврти едноставно сакаат прозорец што гледа во зеленило, а не во уште еден балкон на соседите.
Останува да се види дали ова е краткотрајна фаза или долготрајна трансформација на начинот како ја гледаме живеалиштето.
Но моментот во кој сме сега покажува дека помалите градови добиваат нов импулс, нова публика и нова вредност.