Кога ќе се спомене McDonald’s, првото нешто што ни доаѓа на ум е хамбургер. За Amazon – онлајн купување. За Apple – смартфони. Но зад сјајот на брендовите се крие една сосема поинаква слика. Вистинскиот бизнис, вистинската моќ и профит, најчесто се таму каде што јавноста ретко гледа.
McDonald’s, на пример, не е само синџир за брза храна – туку една од најголемите компании за недвижности во светот. Наместо да профитира само од продажба на оброци, McDonald’s поседува илјадници имоти кои им ги издава на франшизни партнери. Храната е производот што се гледа, но недвижностите се имотот што се множи. Секоја франшиза плаќа не само лиценца, туку и месечен наем – што ја прави компанијата стабилен, глобален сопственик на локации.
Apple, иако создавач на некои од најпопуларните уреди во светот, денес има најбрзорастечки профит од услуги – дигитални претплати, App Store, iCloud, Apple Music, па дури и Apple Pay. Со секој купен уред, вие не сте само клиент – туку член во затворен систем каде што Apple ве поврзува и задржува преку дигитална инфраструктура.
Amazon? Да, од таму сте нарачале еден куп производи. Но вистинскиот златен рудник е Amazon Web Services – нивната cloud платформа која ја користат илјадници компании, вклучително и Netflix, NASA и банкарски гиганти. AWS денес носи поголем профит од целата е-трговија на Amazon. Додека сите гледаат во кошничките за пазарење, Amazon тивко ги поседува серверите преку кои светот функционира.
Има уште понеочекувани примери. Starbucks, компанија што ја знаеме по кафето, денес функционира и како неформален финансиски систем. Со милиони gift картички и преплатници во апликацијата, Starbucks управува со милијарди долари авансни средства кои клиентите ги внесуваат однапред. Пари кои се таму, во нивниот систем, подготвени да бидат трошени – но во меѓувреме работат за компанијата.
Disney, пак, одамна не е само студио за цртани филмови. Тоа е франшизна машина. Со лиценцирање на брендови како Marvel, Star Wars и Pixar, со тематски паркови кои носат милиони посетители, и со производи што се продаваат од играчки до облека – Disney профитира од секоја емоција што ќе ја создаде.
Што покажуваат овие примери? Дека најголемите корпорации не заработуваат од она што им го препознаваме. Нивниот вистински бизнис модел често е невидлив – но суштински. И токму тука е нивната сила: тие играат повеќе игри одеднаш. Она што го продаваат на површината е само дел од приказната. Зад сцената се одвива големата економска стратегија: поседување инфраструктура, податоци, платформи и умешност да се создаде екосистем од кој тешко се излегува.
Во светот на големите пари, лекцијата е јасна: вистинската заработка не е секогаш таму каде што изгледа. Таа е внимателно скриена, но совршено дизајнирана.