Јануари е популарен месец за промена на работното место, бидејќи вработените ги спроведуваат новогодишните одлуки во дело, а компаниите ги прилагодуваат своите планови за вработување за првиот квартал.
За многу работници, платата е еден од најважните фактори при одлучувањето за нивниот следен кариерен потег. Покрај очигледните разлики меѓу секторите, платите значително се разликуваат и меѓу европските земји – и номинално и кога се прилагодени според куповната моќ.
Размислувате да го промените местото на живеење, не само вашиот работодавач? Или едноставно сте љубопитни колку заработуваат вашите соседи? Според најновите податоци на Евростат за 2024 година, вака се разликуваат платите низ цела Европа.
Просек близу 40.000 евра во ЕУ
Просечната годишна плата по вработен во Европската Унија е 39.808 евра. Меѓу земјите-членки, таа се движи од 15.387 евра во Бугарија до 82.969 евра во Луксембург, што е 5,4 пати повисоко.
Покрај Луксембург, просечна плата од над 50.000 евра е забележана во пет други земји: Данска, Ирска, Белгија, Австрија и Германија.
На дното од скалата, заедно со Бугарија, просечната годишна плата по вработен е помала од 20.000 евра во Грција и Унгарија.
Во многу земји, голем дел од луѓето работат со скратено работно време, но Евростат ги прилагодува податоците за да покаже каква би била просечната плата доколку сите вработени работат со полно работно време.
Податоците покажуваат дека платите се генерално повисоки во Западна и Северна Европа, а пониски во Источна и Југоисточна Европа.
Причини за јазот во платите
Џулија Де Лацари, економист во Меѓународната организација на трудот (МОТ), истакна дека економската структура и продуктивноста на земјите се клучни причини за јазот во платите меѓу земјите.
„Повисоката продуктивност им овозможува на земјите да исплаќаат повисоки плати“, изјави таа за Еуроњуз.
Де Лацари рече дека земјите со поголем удел во сектори со висока додадена вредност, како што се финансиите, ИТ и напредното производство, имаат тенденција да имаат повисоки плати од земјите каде што вработеноста е концентрирана во сектори со пониска додадена вредност. Вторите вклучуваат, на пример, земјоделство, текстил или основни услуги.
„Силата и присуството на синдикатите, обемот и длабочината на колективните договори и нивото на законската минимална плата, исто така, имаат значително влијание врз платите“, додаде таа.
Д-р Агњешка Пјасна, виш истражувач во Европскиот институт за синдикати (ETUI), објасни дека ниските нивоа на синдикализација и поголемата невработеност веројатно ја ослабуваат преговарачката моќ на работниците на пазарот на трудот.
„Ова често се наведува како објаснување за нискиот удел на платите во многу земји од Централна и Источна Европа, кои имаат едни од најниските стапки на синдикализација во ЕУ“, рече таа.
Просечни плати според паритетот на куповната моќ
Разликите се помали кога платите се мерат според паритетот на куповната моќ (PPP), што ги зема предвид разликите во трошоците за живот меѓу земјите.
Една PPP единица теоретски овозможува купување на иста количина на стоки и услуги во секоја земја.
Платите со полно работно време се движат од 21.644 PPP во Грција до 55.051 PPP во Луксембург. Односот помеѓу највисоките и најниските вредности потоа се намалува на 2,5.
Заедно со Луксембург, Белгија, Данска, Германија и Австрија се на врвот на листата, сите со повеќе од 48.500 PPP.
Петте земји со најниски вредности се Грција, Словачка, Унгарија, Бугарија и Естонија, сите под 28.000 PPP.
Де Лацари од МОТ нагласи дека трошоците за живот и нивото на цените влијаат на платите, а со тоа и на заработката. „Земјите со повисоки нивоа на потрошувачки цени генерално имаат повисоки номинални плати“, рече таа.
Рангирањето на поединечните земји значително се менува кога се споредуваат бројките во евра и PPP. На пример, Романија се искачува од 22-ро на 13-то место, постигнувајќи значително подобар резултат во паритетот на куповната моќ, додека Естонија паѓа од 16-то на 22-ро место кога се земат предвид разликите во цените.
Доколку просечниот раст од последните пет години продолжи, се очекува просечната плата во ЕУ да достигне 41.600 евра во номинални услови во 2025 година и 43.400 евра во 2026 година, иако стапките на раст значително се разликуваат меѓу земјите.