Дел од првите реакции на теренот се поизбалансирани од вообичаените ентузијастички толкувања.
„Франшизата не е магично стапче, но е добра кратенка за оние што немаат сила да тргнат од нула“, објаснува еден економски аналитичар кој веќе подолго време ја следи оваа индустрија.
Идејата е проста: купуваш готов систем, бренд што веќе го тестирал светскиот пазар, добиваш упатства за секојдневните операции и, барем теоретски, влегуваш во игра каде грешките ги правел некој друг пред тебе.
Ова на многумина им звучи како олеснување, особено кога ќе се спореди со неизвесноста на самостојното градење бренд. Но во разговорите со домашните претприемачи се слуша и едно тивко предупредување:
„Да, моделот работи, но цената што ја плаќаш не е само финансиска. Плаќаш и со тоа што мораш да играш по туѓи правила… кои понекогаш не одговараат на нашиот пазар“.
Секако, за македонските услови најчесто се споредуваат две перспективи – оние што велат „франшизата е добар пат за почетници“ и оние што сметаат дека „не постои универзална формула“.
Првите ја нагласуваат сигурноста во стартот, пристапот до докажана методологија, маркетингот кој доаѓа „вграден“ во пакетот и фактот што купувачите подобро реагираат на познато име.
Вторите подвлекуваат дека домашната куповна моќ е ограничена, а ригидните стандарди што ги налагаат франшизите понекогаш тешко се вклопуваат во локалните навики.
Еден познавач на пазарот ни раскажа дека во последниве години зачестиле прашањата од потенцијални купувачи на франшизи, но дека истовремено „многумина се изненадуваат кога ќе ја видат вистинската цена на одржување“. Надоместоците за брендот, процентите од прометот, задолжителните набавки – за некои претприемачи ова се трошоци што, барем во првите месеци, делуваат неприродно високи. „Ако мислиш дека ќе го купиш логото и со тоа си завршил работа, подобро не ни почнувај“, додава истиот соговорник.
Од друга страна, има примери каде франшизите навистина го забрзале развојот на домашни компании, особено во гастрономијата, фитнес-индустријата и одредени трговски сегменти. Експерт за мал бизнис објаснува дека токму тука се гледа најважната предност: „Кога влегуваш под чадорот на сериозен бренд, добиваш доверба уште пред да го отвориш локалот. Тоа е нешто што инаку би го градел со години“.
Сепак, останува забележлива една колективна резерва – можеби затоа што локалниот пазар е премал за експанзивни системи, можеби затоа што претприемачите кај нас сакаат поголема автономија. А можеби и затоа што на моменти се чини дека франшизата те врзува во шаблон, а македонските бизнис-култури, по правило, се раководат со импровизација, со интуиција… со она чувство „ај ќе го средиме“, што не секогаш се вклопува во строго запишани протоколи.
„Франшизата е добра можност, но не за секого“, заклучува еден искусен економски експерт. „Потребна е дисциплина, упорност и подготвеност да се биде дел од систем, а не негов коректор. Ако некој тоа го прифаќа, тогаш моделот навистина може да му донесе стабилен раст. Ако не – подобро е да си развива свој бренд, па макар и побавно“.