Како апчињата знаат каде не боли? Како знае дека сме го испиле да не ослободи од болката во повредениот зглоб или главоболката што нѐ мачи со денови? Постојат ли можеби во нашиот организам патокази за болка или пак апчињата се направени така да точно знаат каде им е метата?
Ако сте размислувале за овие прашања додека земате апче во надеж дека ќе ви донесе инстант олеснување, сега повеќе не морате. Ви ги донесуваме одговорите.
ЛЕКОВИТЕ ПРОТИВ БОЛКА ПАТУВААТ НИЗ ЦЕЛОТО ТЕЛО
Телото е полно со нервни завршетоци во кожата и ткивата. Некои од нив може да почувствуваат болка, на пример кога ќе се удриме или ќе свиткаме зглоб. Ако клетките во телото се оштетени, тие ослободуваат простагландин, хемиско соединение во телото на кое реагираат неврните завршетоци, така што му велат на мозокот каде и колку боли.
Кога ќе испиеме таблета, лекот се топи и низ цревата се апсорбира во крвотокот преку кој лекот се распоредува по целото тело. Тој патува низ крвотокот без однапред одредена цел. Со доаѓањето до повредените и оштетени клетки, го забавува или блокира производството на ензими во телото кои што помагаат во создавање на простагландинот. На тој начин, клетките не отпуштаат простагландин, а нервните завршетоци не добиваат информација за болка и со самото тоа не ја пренесуваат информацијата до мозокот. Последица е намалување или елиминирање на болката, па велиме дека лекот делува.
Често лековите се земаат во помала доза од препорачаната бидејќи мислиме дека така нема да ни наштети. Но, тогаш нема да дојде до доволно намалување на производството на простагландин, па болката нема да се елиминира. Всушност, лекот ќе биде бесполезен. Неретко и долго чекаме со земање аналгетик оти мислиме дека болката ќе исчезне сама од себе. Ефектот е целосно спротивен, болката и понатаму ќе биде неподнослива, а а ќе ни бие потребна поголема доза лек и подолг период за да почне да делува.
Како лековите се апсорбираат од телото
Кога ќе проголтаме таблета, таа прво ќе се раствори во нашиот желудник и во цревата пред молекулите на лекот да се апсорбираат во крвотокот. Кога ќе влезе во крвотокот, може да циркулира низ телото за да пристапи до различни органи и ткива.
Молекулите на лекот влијаат на нашето тело со врзување за различни рецептори на клетките кои потоа предизвикуваат специфичен одговор.
Иако лековите се дизајнирани да таргетираат специфични рецептори за да го постигнат посакуваниот ефект, невозможно е да се спречат тие да продолжат да циркулираат во крвта и да се врзат за нецелни места, предизвикувајќи несакани последици.
Молекулите на лекот кои циркулираат во крвта исто така се распаѓаат со текот на времето и на крајот го напуштаат телото преку урината.
Бидејќи некои молекули на лекови, во зависност од нивните хемиски својства, не можат да навлезат во цревната слузница, некои од лековите што ги голтаме никогаш не се апсорбираат и се отстрануваат од телото преку измет.
Токму затоа што целата содржина на лекот не се апсорбира, некои лекови, како оние што се користат за лекување на висок крвен притисок и алергии, се земаат постојано за да се заменат елиминираните молекули на лекот и да се одржи доволно високо ниво на лекот во крвта.
Лекот до вистинското место
Во споредба со капсулите и таблетите, поефективен начин е инјектирање директно во вена. На овој начин, целата доза на лекот циркулира низ телото и се избегнува деградација во дигестивниот тракт.
Многу интравенозни лекови се „биолошки лекови“ или „биотехнолошки лекови“, кои вклучуваат супстанции добиени од други организми.
Најчестите форми на овие лекови се оние кои се користат во терапијата за рак и се нарекуваат моноклонални антитела, протеини кои се врзуваат за клетките на туморот и ги убиваат. Овие лекови се инјектираат директно во вена бидејќи нашиот стомак не може да направи разлика помеѓу варењето на терапевтскиот протеин и варењето на протеините од хамбургер.
Во други случаи, лековите кои бараат многу високи концентрации за да бидат ефективни, како што се антибиотиците за тешки инфекции, може да се даваат само со инфузија.
Додека зголемувањето на концентрацијата на лекот може да помогне да се осигура дека доволно молекули се врзуваат за вистинските места за да се постигне терапевтски ефект, врзувањето за нецелни места и ризикот од несакани ефекти исто така се зголемуваат.
Еден начин да се добие висока концентрација на лекот на вистинското место е да се нанесе лекот точно на местото каде што е потребно, како што е триење на маст на осип на кожата или користење капки за очи. Некои молекули на лекот на крајот ќе влезат во крвотокот, но ќе бидат доволно разредени што количината на лекот што допира на други места е многу мала и веројатно нема да предизвика несакани ефекти.
Слично на тоа, инхалаторот го доставува лекот директно до белите дробови и избегнува да влијае на остатокот од телото.
Улогата на пациентот
Конечно, клучен аспект во создавањето на сите лекови е пациентите да ги земаат вистинските количини на лекови во вистинско време.
Бидејќи на многу луѓе им е тешко да запомнат да го земаат лекот неколку пати на ден, истражувачите се обидуваат да осмислат формула за лекови така што тие треба да се земаат само еднаш дневно или уште помалку.
Покрај тоа, апчиња, инхалатори или назални спрејови се посоодветни од инфузии, за кои е потребно патување до клиниката за обучен клиничар да ги инјектира во нашиот крвоток.
Колку е помалку комплициран и скап лекот, толку е поголема веројатноста пациентите да го земаат лекот само кога ќе им треба.
Сепак, понекогаш инфузиите или инјекциите се единствениот ефикасен начин за давање одредени лекови.
Дури и со сета наука што е потребна за да се разбере болеста доволно добро за да се развие ефикасен лек, честопати е на крајот одговорност на пациентот да ја спроведе пропишаната терапија на пропишан начин.
