Откако се појавија, телевизиските сапуници имаат своја верна публика насекаде. Тие немаат цел подлабоко да се занимаваат со социјалните проблеми, не бараат премногу интелектуален ангажман и од нив нема да научите ниту една важна информација за ништо важно на светот. Нивната единствена цел е едноставно да им овозможат на гледачите едноставна забава за некое време.
Затоа, можеби ќе ве изненади што според најновите истражувања, вашата омилена теленовела, која со години ја следите без да се сомневате, е доста опасна за вашиот мозок.
Како може нешто толку безопасно како еднодимензионална телевизиска серија со главно стереотипни љубовни заплети да биде опасно за толку сложен орган како што е човечкиот мозок? Имено, токму тоа го тврди австрискиот невролог Ервин Хелингер од Универзитетот во Салцбург: тоа што се случува во нашиот мозок додека гледаме сапуници може да биде навистина опасно.
Сапуниците се серии од драмски тип кои се карактеризираат со отсуство на класичен прекин, односно нивното номинално времетраење е неограничено. На почетокот, тие имаат преглед на главниот заплет и ликови, но со текот на времето, заплетот и ликовите се разгрануваат во безброј подзаплети на кои постојано се додаваат нови ликови, со што се обидуваат да го задржат вниманието на гледачите и да ја зголемат гледаноста. И тоа, се чини, многу успешно: сапуниците се произведуваат во огромни количини и имаат висока гледаност насекаде – тоа е индустрија од повеќе милијарди долари.
Хелингер, сепак, тврди дека сапуниците можат да бидат исто толку штетни како и зависноста од дрога бидејќи можат да предизвикаат „општа апатија, раздразливост, растројства на личноста, па дури и деменција“. Според него, сапуниците претставуваат закана поради дејството на „огледалните“ неврони.
Имено, во сапуниците сите ситуации се прикажуваат крајно поедноставено и површно, а ликовите се прикажуваат преку стереотипно со кои лесно се идентификува. И токму за ова се одговорни невроните, суштински за разбирање на однесувањето и намерите и одговорни за вештините за учење преку имитација. Поради нив мозокот почнува да мисли дека правилата и механизмите од фикцијата функционираат и во реалноста.
Секој знае дека гледајќи филм понекогаш може да развиеме толку силна врска со некој од ликовите што се чувствуваме како тоа што му се случува да ни се случува нам, или на некој близок, па заедно со него страдаме, го мразиме виновникот и се надевам дека ќе биде казнет. Некои луѓе можат толку многу да се идентификуваат со филмски или телевизиски ликови што почнуваат да зборуваат за нив како да се вистински. Бидејќи приказната трае бескрајно и се развива бавно, имаме време да ги доживееме емоциите како и ликовите. Некои луѓе се искрено вознемирени и несреќни кога нивната омилена сапуница конечно ќе заврши. Им недостигаат протагонистите, дури можат да се чувствуваат празно.
Tие можат да не оддалечат од реалноста и да ја нарушат нашата перцепција за истата. Во исто време, нашите емоции и лични вредности се инкубираат и се потврдуваат преку низа екстремни ситуации кои се случуваат на екранот. Тој вид на интензивен емоционален ангажман значи дека нашиот мозок произведува повеќе хормони кортизол и адреналин. Со постојаното играње со нашите емоции, сапуниците предизвикуваат физичка нерамнотежа.
Како дополнителен доказ за лошиот ефект на сапуниците врз мозокот, тестирањето спроведено од шпанскиот Национален центар за евалуација на високото образование (Ceneval) покажа дека младите луѓе кои често гледаат мелодраматични сапуници во просек добивале 12 поени помалку на приемните испити од оние што гледале други типови програма.
.jpg)
