Само тоа ни недостасуваше, пишува „Дојче Веле“ за најавите дека се планира воведување воено образование, поточно обука во бугарските училишта.
-Пред да започне вообичаената паника за теми како – го бришат „јас сум Бугарин“ од учебниците или „Паисиј го заменуваат со трет пол“- образованието повторно стана актуелно. Се слуша дека властите ќе ја обноват воената обука во училиштата и ќе ги научат тинејџерите како да деактивираат мини. Официјалната власт ќе воведе часови по „одбрана на татковината“ во 10 и 11 одделение.Секој октомври се примаат нови студенти кои можат да изрецитираат дека “Бугарија е на три мориња“, но првпат ќе слушаат дека има три сили кои мора да се држат одвоени. А, згора на тоа, тие не ни знаат што значате трите мориња.
Училишното образование во Бугарија е сериозно болно од воведувањето на советските учебници и методи во 1948 година. Неодамна, овде-онде гледаме срамежливи процеси на лекување, но тие се премногу слаби за да вдишат живот во гангренозниот организам.
Тони се напишани за образованието, многу од нив од сложени и комично неуки, иако силно насловени поединци. Затоа, проблемот е покриен со тони мувлосани пајажини кои само треба да се исечат. Ова најдобро се прави со користење на јасно насочено прашање. Како што им објаснувам на моите студенти: “Ако имате грижа – претворете ја во прашање. Кога имате прашање – почнете да го поставувате”.
Од големите филозофи, Американецот Џон Дјуи, следејќи го Англичанецот Џон Стјуарт Мил, го поставува прашањето на начин што секој може да го разбере. Образованието е политичко прашање бидејќи се однесува на општото добро. Затоа, како и политиката, образованието е разговор за иднината. Оттука и прашањето на Дјуи: Во какво општество сакаме да живееме за 20 години од сега? Кога ќе го најдеме одговорот, ќе знаеме што да правиме со децата на училиште денес. Дали сакаме во Бугарија за 20 години да живееме во општество полно со херојски поединци кои херојски ќе го истребат странскиот непријател и неговите локални помагачи и предавници? Или сакаме да живееме во општество во кое не се предвидува никакво истребување, колку и да е херојско?
Ако го сакаме првото, денес во училиштата ќе треба да ги учиме децата:
– да мразиме странци кои не се „како нас“ и затоа се непријатели;
– будно да ги откриваат своите локални помагачи;
– да имаат вештини за убивање на непријателите;
– да се инспирираат од слични убиства на непријатели извршени од разни херои во нашето минато.
Ако сакаме да живееме во втората верзија на општеството, ќе треба да ги учиме децата сосема поинакви работи во училиштата:
– дека странецот не е непријател, туку потенцијален партнер во заедничките претпријатија;
– дека тоа што е поинаков од нас не е нужно предавник;
– дека колку повеќе различни луѓе живеат во едно општество, толку е поодржливо;
– дека кога ќе се појават спорови, поразумно е да се преговара за правила за кои сите се договориле отколку да се применува херојско истребување.
За 20 години сакаме да живееме во општество каде што секој има шеф и ги следи неговите наредби или сакаме да живееме во општество каде што секој одлучува самостојно што да прави?
Ако сакаме да живееме во првиот вид општество, на училиште ќе треба да ги учиме децата:
-да развиваат вештини на послушност и некритичко прифаќање на нештата;
-да ги разбираат добиените наредби, точно и навреме да ги извршуваат зададените задачи и јасно да известуваат за нивното спроведување;
– навремено да ги пријавуваат пријателите и познаниците кои не се покоруваат во потребната мера.
Ако сакаме да живееме во општество каде што луѓето сами носат одлуки, ќе треба да ги научиме денешните студенти:
-да се оспособувааат да формулираат цели и задачи;
– да знаат да анализираат ситуации и да планираат систематски дејствија;
– да развиваат лидерски и тимски вештини;
– да бидат свесни зошто не е дозволено да ги постигнат своите цели по цена да ги повредат другите луѓе.
Дали за 20 години сакаме да живееме во општество составено од сиромашни и лесни за управување луѓе – или општество на богати и тешко управувани луѓе?
Во оваа фаза, јас сум апсолутно сигурен дека кој и да го прочитал текстот досега ќе може да направи список на она што ќе треба да ги научиме децата денес за да живеат утре во едно или друго општество. Прецизно формулираните прашања го имаат ова својство: да даваат очигледни и разбирливи за сите одговори, проследени со јасни дејства. Можеби затоа Бугарите – а особено просветителите – не поставуваат такви прашања. Затоа што по наоѓањето на одговорите ќе треба да се направат некои работи. Затоа, полесно е да се измислуваат гротески како оваа децата да учат да деактивираат мини за прослава на татковината. (Дојче Веле)
