Во различни ситуации, на пример, откако ќе спомнеме нешто што се надеваме дека ќе се случи, или додека зборуваме за нешто добро што сакаме да го задржиме така, тропаме во дрво.
Овој обичај е средство за спречување на несреќата, со која не сакаме да ја „искусиме судбината“. Иако потеклото на „чукање во дрво“ можеби никогаш не е познато, обичајот опстојува до ден-денес, ширум светот со само неколку локални варијации.
Научниците кои ја проучуваат „експресивната култура на секојдневниот живот“ истакнуваат дека одговорот зошто овој обичај опстојувал со векови на сите меридијани е прилично комплициран.
Вообичаеното објаснување за тоа зошто чукаме во дрво, тврди дека ритуалот е задржување од европските пагански денови, апел до духовите кои живеат во дрвјата да ја избегнат лошата среќа или израз на благодарност за среќата.
Според Бруеровиот речник на фрази и басни од 1870 година, „Традиционално, одредени дрвја, како што се дабот, јасенот, леската, глогот и врбата, имале свето значење, а со тоа и заштитна моќ“.
Секој што ќе побара од нив за нешто – мораше да ја допре кората на дрвото за да стапи во контакт со нив. Ако се оствари желбата, тој мораше повторно да дојде и на ист начин да му се заблагодари на божеството.
Освен тоа, вели теоријата, христијанските реформатори во Европа веројатно намерно го трансформирале ова паганско верување во поприфатливо христијанско со воведување на идејата дека „дрвото“ во „чукај во дрво“ се однесува на дрвото на крстот на кое бил распнат Исус.
Сепак, ниту еден материјален доказ не ги поддржува овие приказни за потеклото.
Оксфордскиот англиски речник не ја воведува фразата „допир дрво“ до почетокот на 19 век, лоцирајќи го нејзиното потекло во британската детска игра наречена Тиги Тачвуд, во која играчот „се ослободува“ фаќајќи се за дрво.
Се разбира, повеќето обичаи се усвојуваат неформално, пренесувајќи се од генерација на генерација. Значи, можно е – дури и веројатно – фразата и ритуалот да се пред пишаните траги од нив.
Зошто уште тропаме во дрво
Чукањето во дрво спаѓа во категоријата на други „ритуали на преобраќање“, како што е фрлањето сол преку рамо: акција што луѓето ја вршат, речиси автоматски, за да ја „отстранат“ секоја несреќа што штотуку се случила.
Антропологот Бронислав Малиновски, кој се смета за основоположник на етнографијата и еден од најзначајните антрополози на 20 век, има теорија за ваквите постапки наречена „теорија на вознемиреност и ритуал“. Во него се наведува дека анксиозноста создадена од неизвесноста ги наведува луѓето да се свртат кон магија и ритуал за да стекнат чувство на контрола.
Тропањето во дрво можеби изгледа тривијално, но тоа е еден мал начин на кој луѓето ги потиснуваат своите стравови во живот полн со вознемиреност. Можеби нема да спречи нешто лошо да се случи, но судејќи според бројните студии, успешно ги намалува нашите стравови.
Локални варијации
Во Иран, кога ќе се каже нешто добро за некого – луѓето тропаат на дрво и кажуваат одредени зборови за да ја избегнат „лошата среќа“. Во Бугарија веруваат дека на тој начин човекот се штити од злото, а во Англија на овој начин се повикуваат духовите.
Во Русија и Полска, кога се зборува за нешто лошо, се чука на дрво за да се избрка можноста за тоа, а кога се зборува за нешто позитивно – чукањето значи да се повика за што се работи.
Кај нас и во соседните земји луѓето обично тропаат во дрво кога добро зборуваат за нешто и не сакаат да се смени таа ситуација.
Во Италија се разви обичај – кога суеверниот човек ќе види нешто поврзано со смртта, допира железо.
