Сигурен знак дека се наближува туристичката сезона на Јадранот се сликите од сметките од кафулињата и рестораните покрај брегот, особено од популарните дестинации, со претерано високи цени за кафе, сокови, сладолед…
Шокирани гости на социјалните мрежи објавуваат фотографии од овие сметки, па деновиве на почетокот на туристичката сезона видовме дека кафе во кафуле на брегот на Хвар чини 4,50 евра, а тоа на крајот на март во хотел во Опатија големо макијато чини 6 евра, а бело кафе 6,50 евра.
Заедно со споменатите цени можевме да напишеме „дури“ за да го подобриме впечатокот или да ги претвориме во бивши куни за износите да изгледаат уште пошокантни. Сепак, познатиот ресторант од Риека и претседател на Здружението на ресторани од Кварнер и Истра, Ведран Јакоминиќ, објаснува зошто нема смисла да се згрозуваме од овие цени, иако тие се навистина високи.
„Со таа цена ги обесхрабруваат „шетачите“ да седат таму“
„Кажи ми зошто еден автомобил чини повеќе од друг? Или зошто оригинална маица на Најк чини повеќе од кинеска копија“, одговори Јакоминиќ со контрапрашање, додавајќи дека дури и во случај на кафе, сладолед или цеден сок од портокал, се работи за квалитетот на производот и услугата. .
„Во конкретниот случај (каде кафето е 6 евра, а белото кафе 6,50), се работи за хотел во Опатија на премиум локација кој сака да ја искористи таа цена за да ги обесхрабри „шетачите“ да седат таму и да ги вознемируваат своите гости. Тоа е нивна одлука и такви цени имаат 20 години. Малку подалеку во Опатија ќе платите помалку за кафе. Таму има кафулиња каде можеш да пиеш кафе за евро и пол, но овде плаќаш за премиум локација, поглед на море и тие работи. Кога бев во Париз, испив кока-кола на Ајфеловата кула и платив 10 евра за неа. И дозволете ми да бидам! Па, јас бев на Ајфеловата кула и имав панорама на цел Париз пред мене. А сметката ја сликав за спомен, да не ја споделувам на социјалните мрежи“, објаснува Јакоминиќ.
Во премиум локации, побарувачката ја формира цената
Од година во година, вели тој, се раскажува истата приказна за прескапото кафе и луѓето секогаш се изненадени од тоа, игнорирајќи го главниот проблем.
„Проблемот е што ги фрливме сите билети за летната туристичка сезона, а немаме капацитет за тоа. Ни требаат повисоки цени и помалку гости. Ова се премиум локации каде што побарувачката ја формира цената. На Хрелиќ во Загреб не можеш да му ставиш цена на кафето од 6 евра, бидејќи таму никој нема да ти плати, но во Опатија“, забележува тој.
А економскиот аналитичар Дамир Новотни, зборувајќи за сезонскиот феномен на скапи кафиња, вели дека се е во „контекстот, а не во текстот“.
„Дел од граѓаните на Хрватска не се помируваат и не ја прифаќаат логиката на пазарот. По влегувањето во еврозоната, станавме дел од таа голема област, една од најбогатите во светот. И тука се случува она што ние економистите го нарекуваме конвергенција на цените. Цените се приближуваат до оние од околината за исто ниво на квалитет“, ни вели Новотни.
„Туристите прифаќаат високи цени, но не остануваат долго“
Има разлика помеѓу елитните јадрански дестинации како Дубровник или Опатија и помалку елитни каде доаѓаат туристи со помала куповна моќ. Според овој клуч, додава Новотни, се разликуваат и цените.
„Туристите кои доаѓаат во Дубровник се навикнати на високи цени за услугите во нивните земји и во повеќето случаи прифаќаат високи цени и во Дубровник. Но, тие не остануваат долго таму. Сличен феномен гледаме во Италија, на пример во Венеција и Рим. Таму цените се формираат од дестинација до дестинација, во зависност од видот на туристичката побарувачка и видот на гостите. Значи, ако најчесто имате гости од прекуокеанските земји како САД или Јужна Кореја, каде што цените на сите производи и услуги се високи, вклучувајќи го и кафето, тогаш туристите нема да се згрозат од тоа. Гледаме дека Јадранска Хрватска не е единствена туристичка област во однос на формирањето на цените, туку поединечните дестинации се однесуваат автономно“, објаснува Новотни.
„Многумина сè уште го имаат тој рефлекс од социјализмот“
Со други зборови, домашната јавност повеќе треба да ја шокира цената на кафето од 2,50 или 3 евра во некое непопуларно туристичко место, отколку од цената од 6 евра во Опатија или Дубровник.
Новотни забележува дека генерализацијата во овој случај не е пожелна.
„Затоа во Лика имате повисоки цени на Плитвичките езера, а пониски цени на Бриње. Или во Барања, каде побарувачката е поголема од, да речеме, во Ернестиново. Пазарот во Хрватска е повеќеслоен и разликите во цените се големи од една област до друга. А на Јадранот се зависи од типот на понудата и типот на турист. Елитните туристи доаѓаат на Хвар и ниедна од угостителските цени што се формираат таму не е висока за нив. „Многумина овде сè уште имаат рефлекс од социјалистичкиот систем, верувајќи дека државата треба да ги дефинира цените за да бидат исти насекаде“, вели Новотни.
